Instalacje elektryczne - podobnie jak wszystkie inne elementy auta - zużywają się i niszczeją. Efektem tego są usterki techniczne urządzeń elektrycznych w samochodzie.

Awarie samochodowych instalacji elektrycznych mają różną naturę, wyróżniamy zarówno usterki korozyjne, termiczne, jak i mechaniczne. Wszystkie wywołują jedanak podobne skutki, czyli przerwanie obwodu elektrycznego, zwarcia bądź niekontrolowane przebicia. Przewody w autach charakteryzuja się słabą opornością, co skutkuje zwykle przepalaniem się bezpieczników topikowych albo przerywaniem obwodu przez bezpieczniki bimetaliczne lub elektromagnetyczne. Kiedy bezpieczniki są nienaruszone, mamy zwykle do czynienia z przerwaniem obwodu.

Poza ustaleniem charakteru usterki, równie ważne jest jej dokladne zlokalizowanie na zewnątrz lub wewnątrz niedziałającego odbiornika prądu.

Jeśli mamy do czynienia z przerwaniem obwodu, należy sprawdzić za pomocą miernika elektrycznego, żarówki probierczej lub próbnika neonowego czy napięcie dociera do zacisków odbiornika. Jeśli znajdziemy w ten sposób napięcie, oznacza to że usterka zlokalizowana jest wewnątrz układu, jeśli napięcia nie ma znaczy to, że awaria znajduje się na zwenątrz.

Podobne kroki należy podjąć w przypadku zwarcia. Jeśli po odłączeniu zacisków niedziałającego urządzenia na końcach jego przewodów zasilających wciąż występuje napięcie, zaś właściwy bezpiecznik nie powoduje rozłączenia obwodu, to zwarcie ma charakter wewnetrzny. Efektem zwarcia zewnętrznego jest przepalanie bezpieczników - również po zupełnym odłączeniu danego odbiornika.

korozja

Usterki spowodowane korozją są zazwyczaj łatwe do naprawienia, a można im zapobiedz poprzez regularną konserwację i pielęgnację. Przyczynami tego typu usterek sa zwykle procesy chemiczne lub elektrochemiczne, które polegają na niszczeniu powierzchni kontaktowych. W praktyce oznacza to, że elementy instalacji elektrycznych narażone na niszczące działanie wody i soli tracą swoje właściwości. Skorodowane metale charakteryzują się bowiem zupełnie innymi właściwościami przewodzenie prądu niż czyste metale.

Miejsca często narażone na tego rodzaju usterki to na prykład:

• połączenie ujemnego bieguna akumulatora z nadwoziem lub ramą, czyli masą pojazdu,

• zaciski kabli i połączenia wtykowe,

• zaciski wyłączników i przekaźników,

• skrzynek bezpiecznikowych,

• oprawy żarówek,

Konserwacja i pielęgnacja polega między innymi na:

• czyszczeniu połączeń akumulatoraz z przewodami i zabezpieczaniu ich wazeliną (UWAGA: pamiętaj, że odłączając akumulator zawsze najpierw należy odłączyć kabel masowy),

• usuwaniu cienkiej warstwy tlenku na połączeniach przewodów, złączach wtykowych i oprawkach lamp za pomocą spraya kontaktowego, papieru ściernego lub szczotki drucianej.

awarie termiczne i termochemiczne

Usterki o charakterze termicznym i termochemicznym mogą mieć dwojaką przyczynę.

Pierwszą z nich jest przekroczenie dopuszczalnej temperatury pracy takich odbiorników, jak silniki elektryczne, prądnice, świece zapłonowe, elektromagnesy i zespolone elementy elektroniczne, co skutkuje przetopieniem warstwy izolacyjnej bądź samych metalowych przewodów. Elementy te mogą jednocześnie ulec przyśpieszonym uszkodzeniom korozyjnym.

Drugą przyczyną może być zbyt długa praca urządzeń o charakterze grzejnym. Efektem tego jest zmniejszenie przekroju przewodów poprzez przyśpieszoną korozję i w konsekwencji przerwanie ich w najcieńszym miejscu. Nadmierne nagrzewanie może być wynikiem zbyt dużego napięcia lub niedostatecznego chłodzenia.

Usterki opisane w pierwszej grupie praktycznie nie występują w przypadku poprawnie skonstruowanej instalacji, ponieważ moc odbiorników zsynchronizowana jest z mocą źródeł energii. Jakiekolwiek zachwianie tej równowagi spowodowane między innymi przymarzaniem wycieraczek do szyb lub zacieraniem łożysk, skutkuje przerwaniem zasilania. Powodem przegrzewania jest zwykle niewłaściwe użytkowanie urządzeń, czyli na przykład zbyt długie używanie klaksonu czy rozrusznika, montowanie dodatkowych odbiorników burzących zerowy bilans energetyczny, stosowanie obwodów elektrycznych niewyposażonych w bezpieczniki lub wymiana oryginalnych bezpieczników na nowe, charakteryzujące się niewłaściwymi parametrami.

Niedostateczne chłodzenie wynika zwykle z zaniedbań eksploatacyjnych, które są spowodowane między innymi:

• montowaniem świec zapłonowych o nieodpowiedniej wartości cieplnej,

• zbyt duże zanieczyszczenie bądź usterka systemu wentylacji silników elektrycznych albo prądnic,

• długotrwałe zanieczyszczenie szkieł reflektorów, świateł sygnalizacyjnych oraz pomocniczych,

• zanieczyszczenie, osłonięcie lub zamalowanie metalowych obudów elementów elektronicznych.

Procesy termochemiczne zachodzące na połączeniach wtykowych i stykach przełączników powodują wzrost oporów. Efektem takiego stanu rzeczy jest wzrost oporności instalacji elektrycznej w samochodzie, co skutkuje mniej efektywnym działaniem odbiorników. W praktyce objawia się to na przykład mniej intensywnym świeceniem żarówek.

Podczas zamykania, otwierania, a także przy wzajemnym przemieszczaniu się części obluzowanych zacisków i połączeń konektorowych powstaje na nich tak zwany łuk elektryczny, który prowadzi do utleniania powierzchni stykowych i powstawania wżerów i nadlewów. Efektem tego jest wzrost oporności i spadek napięcia. Ten proces w skrajnych przypadkach może doprowadzić do przerwania obwodu poprzez nadpalenie styków lub całkowitego ich zespawania.

Usterki mechaniczne

Zdecydowana większość awarii mechanicznych powstaje w wyniku:

• drgania nadwozia powstającego w czasie ruchu samochodu,

• zużywania i niszczenia ruchomych połączeń elektrycznych,

• błędów montażowych, które popełniane są zwykle w czasie naprawy pojazdu.

Przewody elektryczne w samochodach połączone są w wiązki, które mocowane są do nadwozia silnie zaciśniętymi blaszanymi obejmami, które chronią przed drganiami. Przejścia przewodów przez wewnętrzne przegrody nadwozia zabezpieczone są tak zwanymi przelotkami, czyli gumowymi obejmami chroniącymi przed uszkodzeniami. Drgania powodują bowiem przecieranie się izolacji, co może doprowadzić do zwarcia, a nawet pożaru.

Podczas ponownego montażu przewodu instalacji elektrycznej należy dokładnie sprawdzić ich zamocowanie oraz podłączenie do zacisków. Należy wystrzegać się również naprężaniu przewodów oraz ich wciskaniu pomiędzy elementy pojazdu. Może to bowiem doprowadzić do przetarcia lub zerwania przewodu.